Parlak Bir Yıldız: Astrofizikçi Prof. Dr. Hakkı Boran Ögelman

Hakkı Ögelman 8 Temmuz 1940 tarihinde İstanbul’da dünyaya geldi. Babası hukukçu Selahattin Ögelman, annesi öğretmen Vedya Özlem Ögelman’dır. Ailesi doğumundan kısa bir süre sonra Ankara’ya yerleşti. Hakkı 10 yaşında İstanbul’da Robert Koleji’ne kaydoldu. Liseyi 17 yaşında bitirir ve ailesi tarafından üniversiteyi okumak üzere ABD’ye gönderdi. 

Babası Selahattin Bey oğlunun amca-baba mesleği olan madencilik öğrenmesini ister. Hakkı DePauw Üniversitesi’ne girer, okula ikinci sınıftan başlar. Etrafındakiler onu o zamanın gözdesi James Dean’e benzetirler. Hakkı gelir gelmez okulun güreş takımına girer, bir süre sonra takımın kaptanı olur. Okul biterken evleneceği Ivy White ile burada tanışır. Hakkı 3 yıllık eğitimi sırasında bilim ile tanışır, artık hedefi madencilik değildir. Çok iyi bir öğrenci olduğu için Cornell Üniversitesi’ne doktora çalışması için kabul edilir. Bu okulda Thomas Gold ve Kenneth Greisen, deneysel astrofizik yönünde öncü çalışmalar yapmaktadırlar. Hakkı, Greisen ile doktoraya başlar, başarıyla bitirir ve NASA Goddard Space Flight Center’da ve Avustralya’da Sydney Üniversitesi’nde çalışır. Buradaki çalışmaları bilimsel hayatına yön verecektir. 1970 yılında Hakkı Boran ve Ivy, oğulları Kenan ve Nedim ile Türkiye’ye dönerler. ODTÜ’ye gelir ve Fizik Bölümü Başkanı olarak sorumluluk üstlenir. İyi bir deneysel fizikçi, yaratıcı fikirlerle dolu olduğu için öğrencilerle çok ilgili bir hoca konumuna yükseliverir. Öğrencileriyle birlikte ODTÜ Fizik Bölümü’nün çatısına, Ege Üniversitesi Gözlemevi’ne ve Gaziantep ODTÜ kampüsüne (1987’de Gaziantep Üniversitesine bağlanmıştır) koyduğu deneylerle süpernovalardan gelen yüksek enerjili ışınımın atmosferde oluşturduğu ışığı izleyerek süpernova yakaladıkları çalışma, çok küçük bütçelerle öncü bilim yapmanın güzel bir örneği olmuştur. Alınan veriler Ankara’ya telsizle aktarılmıştır ve bu çalışma New Scientist’te haber olarak yer almıştır. 1973 yılında ise Hakkı Boran 1973 yılında askere gitmiş, sonrasında 1974 – 75 arasını tekrar Maryland’de geçirir. Buradan dönüşünde ODTÜ’de profesör olur, TÜBİTAK Bilim Kurulu’na alınır. Bilimsel bir anlaşma imzalamak için Hindistan’a gider, izinsiz yurt dışına çıktığı için işine son verilir. Ögelamn Danıştay kararıyla tekrar işe alınır. 1977’de eşinden ayrılan Hakkı Ögelman, meslektaşı Dr. Yeter Göksu ile ikinci evliliğini yapar ve yine aynı yıl içerisinde Tümay Tümer ve Mehmet Koca ile ODTÜ’yü bırakıp Çukurova Üniversitesi’ne gider. Yanında hayatını birleştirdiği Hayriye Yeter Göksu vardır. Yeter, o sırada ODTÜ Fizik Bölümü’nde arkeometri dalını geliştirmektedir. Yaratıcı, pratik yaklaşımını Çukurova’da güneş enerjisi araştırmalarında ortaya koymuştur. Çukurova Üniversitesi içerisinde kurdukları ”Güneş Evi” yenilebilir enrji ve Güneş konularında çalışmalar yapan bir merkez haline gelmiştir. Bu merkez bugün Uzay Bilimleri ve Güneş Enerjisi Araştırma ve Uygulama Merkezi adıyla, Ötegezen, X Işın Astronomisi ve diğer astrofizik konularında çalışmalar yapan aktif bir merkezdir. Ögelman, daha sonra Wisconsin’de geliştirdiği “Enerji” dersini 2000’li yıllarda ek öğretim üyesi olduğu Sabancı Üniversitesi’ne taşımıştır.